Igrzyska olimijskie

Igrzyska olimpijskie to najstarsza międzynarodowa impreza sportowa organizowana co cztery lata w różnych krajach pod hasłem szlachetnego współzawodnictwa i braterstwa wszystkich narodów Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOL).

Należy odróżnić termin "Igrzyska olimpijskie" i "Olimpiada". Olimpiada to czteroletni okres między igrzyskami odbywającymi się w okresie letnim. Igrzyska to zawody sportowe rozgrywane przez kilkanaście dni. Dlatego też latem organizowane są Igrzyska (kolejnej) Olimpiady.

Starożytne igrzyska olimpijskie

Pierwsze igrzyska olimpijskie odbywały się w Olimpii w Grecji i były rozgrywane co cztery lata. Pierwsze udokumentowane igrzyska odbyły się w roku 776 p.n.e. Na czas igrzysk olimpijskich zaprzestawano wojen. Podczas trwania konfliktów ogłaszano "pokój boży" i wojny wstrzymywane były na dwa miesiące. Przez pięć dni trwały igrzyska, reszta była przeznaczona na dotarcie i powrót z igrzysk przez widzów i zawodników. Oficjalnie otrzymywało się nagrodę - wieniec z gałązek z wawrzynu (laur olimpijski), lecz nagradzany był tylko zwycięzca. Zawodnik, który wygrał igrzyska, stawał się sławny i otrzymywał tytuł olimpionika. W jego rodzinnym mieście stawiano pomniki na jego cześć i pisano wiersze. Z czasem, oprócz wieńca z gałązek oliwnych, otrzymywano pieniądze i przedmioty wartościowe. Sławę zdobywało całe miasto, a nie tylko wygrany.

W zawodach brali udział zamożni ludzie, których stać było na poświęcenie całego roku na ćwiczenia, później byli to tylko wybrani atleci. W igrzyskach mogli brać udział wszyscy Grecy płci męskiej. Odbywały się one ku czci boga Zeusa. Występowano nago, dlatego igrzyska mogli oglądać tylko wolni mężczyźni. Kobietę przyłapaną na oglądaniu igrzysk czekała kara śmierci. Nie było konkurencji zespołowych.

W starożytnej Grecji termin olimpiada oznaczał czteroletni okres między następnymi igrzyskami olimpijskimi.

Nowożytne igrzyska olimpijskie

Nowożytne letnie igrzyska olimpijskie odbywają się od 1896 roku (Ateny), a zimowe od 1924 (Chamonix). Nowożytne igrzyska olimpijskie nawiązują do tradycji starożytnych igrzysk greckich. Przez większość sportowców igrzyska olimpijskie są traktowane jako najważniejsze zawody sportowe, a złoty medal olimpijski, jako najcenniejsze trofeum; wyjątkiem są tu tenisiści, kolarze i piłkarze, ale międzynarodowe federacje tych sportów starają się podnieść rangę konkursów olimpijskich.

Pierwsze Letnie Igrzyska Olimpijskie odbyły się w dniach od 6 do 15 kwietnia 1896 w Atenach w Grecji. Były to pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie, udział w nich był zarezerwowany wyłącznie dla mężczyzn. W proteście wobec dyskryminacji kobiet Greczynka Stamatia Rovithi z Rodos przebiegła oficjalną trasę maratonu. Uzyskała czas pięciu i pół godziny. Uniemożliwiono jej przekroczenie linii mety. Ateny zostały wybrane na gospodarza zawodów w 1894 podczas kongresu zorganizowanego przez Pierre de Coubertina w Paryżu, na którym powołano także do życia Międzynarodowy Komitet Olimpijski.

Pierre de Coubertin pragnął, aby pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie zostały rozegrane w kraju, w którym narodziła się idea olimpijska. Jednak trudna sytuacja gospodarcza Grecji oraz brak akceptacji na organizację tak dużej imprezy ze stron władz rządzących tego kraju spowodowały przyznanie igrzysk Budapesztowi, stolicy państwa obchodzącego w 1896 jubileusz tysiąclecia swojego istnienia. Ostatecznie jednak, po upadku rządu premiera Grecji Charilaosa Trikupisa, nowe władze poparły projekt zorganizowania tej imprezy w Atenach co spotkało się z natychmiastową reakcją MKOL, który podjął decyzję o zmianie miejsca zmagań olimpijskich.

Symbole olimpijskie

Flaga olimpijska

Najbardziej znany ze wszystkich symboli olimpijskich - prostokątna flaga przedstawiająca na białym tle pięć złączonych kół. Projekt stworzył inicjator odnowy idei olimpijskiej - baron de Coubertin. Flaga olimpijska odzwierciedla ideały Pierre'a de Coubertina, a po raz pierwszy zaprezentowano ją publicznie w 1914 roku, podczas uroczystości z okazji 20-lecia podjęcia decyzji o wznowieniu igrzysk olimpijskich. Pięć różnokolorowych przecinających się kół symbolizuje zarazem różnorodność, jak i jedność ludzi zamieszkujących Ziemię. Poszczególne kolory symbolizują kontynenty: niebieski - Europę, czarny - Afrykę, czerwony - Amerykę, żółty - Azję i zielony - Australię. Dodatkowo kolory te zostały dobrane tak, by każdy z nich pojawiał się przynajmniej raz na jakiejś (do 1913) fladze państwowej. Pierwszy raz wciągnięto ją na maszt podczas VII Letnich Igrzysk Olimpijskich w Antwerpii w 1920 - egzemplarz ten znajduje się obecnie w Muzeum Olimpijskim w Lozannie.

Flaga olimpijska wciągana jest na maszt podczas ceremonii otwarcia igrzysk. Oficjalnym mottem igrzysk jest łacińska maksyma: Citius - Altius - Fortius (Szybciej - Wyżej - Mocniej). Autorem tego motta jest dominikanin, ojciec Henri Didon, przyjaciel Pierre de Coubertina, dyrektor szkoły w Arcueil pod Paryżem. Innym znanym cytatem opisującym olimpiadę jest zdanie: Najważniejszą rzeczą w igrzyskach olimpijskich jest nie zwyciężyć, ale wziąć w nich udział, podobnie jak w życiu nie jest ważne triumfować, ale zmagać się z organizmem.

Ogień olimpijski

Ogień olimpijski wzniecany jest za pomocą skupionych promieni słonecznych w ruinach świątyni Olimpii. Stamtąd sztafeta olimpijska przekazuje pochodnię olimpijską kolejnym biegaczom. Tradycja zapalania ognia sięga Igrzysk z 1928, a jego przenoszenia w sztafecie - 1936. Na koniec ogień niesiony w pochodni przybywa do miasta-gospodarza igrzysk. Tutaj w trakcie ceremonii otwarcia zapalany jest znicz olimpijski, który płonie przez cały czas trwania zawodów.

Znicz olimpijski

Początki historii znicza można odnieść do biegu z pochodniami, który był znany w Atenach starożytnych. Znicz olimpijski zapłonął po raz pierwszy podczas igrzysk w Amsterdamie w 1928 roku, ale nie był przyniesiony z greckiej Olimpii. Od razu stał się głównym elementem symboliki i ceremoniału olimpijskiego, odczytywanym jako łącznik z tradycją antyczną - kontynuacją więzi olimpijczyków ery nowożytnej z antycznymi olimpionikami. Rozumiejąc rangę symbolu, do jakiej urósł znicz, starano się rozbudować jego ceremonialną oprawę. Dopiero jednak w 1936 roku w Berlinie zapalono znicz olimpijski ogniem przyniesionym z antycznej Olimpii. Z ideą znicza olimpijskiego wystąpił sekretarz generalny Niemieckiego Komitetu Olimpijskiego Carl Diem, natomiast pomysł wzniecenia ognia za pomocą promieni słonecznych w Olimpii wysunął działacz greckiego ruchu olimpijskiego, Jean Ketseas.

Zgodnie z olimpijskim protokołem wśród ruin świątyni Hery, w świętym gaju (Altis) w Olimpii, grecka aktorka w asyście szesnastu młodych Greczynek odzianych w białe szaty antycznych kapłanek, dokonuje za pomocą zwierciadła wzniecenia od promieni słonecznych świętego ognia. Następnie zapaloną pochodnię wręcza klęczącemu biegaczowi, który staje się pierwszym uczestnikiem sztafety znicza olimpijskiego. Zapalenie znicza na stadionie olimpijskim przez ostatniego uczestnika sztafety jest najbardziej podniosłym momentem ceremonii inauguracji igrzysk. Zaszczyt zapalenia znicza przysługuje zasłużonemu, wybitnemu sportowcowi lub zawodnikom symbolizującym swoją osobą jakąś ideę. Na przykład w Tokio w 1964 roku znicz zapalał biegacz Yoshinori Sakai urodzony w Hiroszimie w dniu wybuchu wojny atomowej. Znicz olimpijski, płonąc przez wszystkie dni trwania igrzysk jest uroczyście wygaszany podczas ceremonii zamknięcia igrzysk.

Swoją wiedzę możesz sprawdzić w grze interaktywnej "Symbolika flagi i znicza olimpijskiego".